Czy powinno się opóźniać wprowadzanie do diety alergika produktów potencjalnie alergizujących?
Wprowadzanie do diety niemowlaka z alergią na białka mleka krowiego innych produktów potencjalnie alergizujących często wywołuje duże obawy u rodziców. Dane naukowe wskazują jednak, że opóźnianie ich podawania nie zmniejsza ryzyka alergii, a może wiązać się z większym ryzykiem niedoborów pokarmowych i niedożywieniem. Sprawdź, kiedy i jak podawać dziecku żywność, która najczęściej wywołuje objawy alergii pokarmowej.
Spis treści:
- Opóźnianie wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących do diety alergika – czy ma uzasadnienie?
- Reakcje krzyżowe a wprowadzanie produktów potencjalnie alergizujących
- Opóźnianie wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących a ryzyko niedożywienia
- Zasady rozszerzania diety alergika
- Źródła
Opóźnianie wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących do diety alergika – czy ma uzasadnienie?
U niemowląt z alergią na białka mleka krowiego stwierdzoną w pierwszych miesiącach życia częściej niż u dzieci zdrowych rozpoznaje się alergię także na inne produkty spożywcze. Do żywności o największym potencjale wywołania alergii należą:
- Jaja kurze,
- Orzeszki ziemne,
- Orzechy,
- Ryby i skorupiaki,
- Pszenica,
- Soja.
Rzadziej stwierdza się alergię na np. truskawki, seler, nasiona sezamu, marchew, jabłko, owoce cytrusowe, brzoskwinie.
Świadomość większego ryzyka pojawienia się objawów alergicznych u niemowlaka ze zdiagnozowaną alergią na białka mleka krowiego może utrudniać rodzicom podjęcie decyzji o próbie rozszerzenia diety o inne potencjalnie alergizujące produkty. Warto porozmawiać z lekarzem od jakich produktów rozpocząć rozszerzanie diety malucha.
Aktualnie dane naukowe nie przemawiają jednak za opóźnianiem wprowadzania żywności tego typu. Zgodnie z rekomendacjami, produkty potencjalnie alergizujące można podawać już od początku rozszerzania jadłospisu dziecka, czyli od 17. tygodnia życia. W kontekście ryzyka rozwoju alergii nie stwierdza się żadnych korzyści z późniejszego ich włączania do diety.
Uważa się, że najlepiej podjąć próbę podania głównych (wymienionych na początku artykułu) alergenów w czasie pierwszych 12 miesięcy życia dziecka. W przypadku braku wystąpienia objawów po spożyciu należy kontynuować ich regularne uwzględnianie w posiłkach malucha. Pomaga to w podtrzymaniu tolerancji.
Warto wspomnieć także, że w okresie karmienia piersią nie zaleca się stosowania diety eliminującej potencjalnie alergizujące produkty u kobiety. U mam dzieci ze stwierdzoną alergią na białka mleka krowiego należy wykluczyć jedynie mleko, produkty mleczne i żywność, która je zawiera (oczywiście wyjątkiem są sytuacje, gdy kobieta sama jest uczulona na inne rodzaje żywności). Uważa się, że obecność w spożywanym przez dziecko mleku mamy niewielkiej ilości białek pochodzących z produktów, które mogą wywoływać uczulenie może zwiększać szanse na późniejszą tolerancję danej żywności przy rozszerzaniu diety.
Reakcje krzyżowe a wprowadzanie produktów potencjalnie alergizujących
Podczas rozszezrania diety dziecka z alergią na białka mleka krowiego nie zaleca się wprowadzania produktów takich jak mleko innych ssaków – kóz i owiec z uwagi na możliwosc wystąpienia reakcji krzyżowej.
Z uwagi na podobieństwo białek istnieje około 90-procentowe ryzyko, że ich spożycie spowoduje objawy alergii u dziecka uczulonego na białka mleka krowiego. Z tego powodu nie podaje się ich przynajmniej do czasu potwierdzenia nabycia tolerancji na mleko krowie.
Reakcja krzyżowa u malucha z alergią na białka mleka krowiego może zostać wywołana także przez wołowinę, jednak ryzyko jest znacznie niższe – około 10%. Warto zapytać lekarza, czy w indywidualnym przypadku zaleca się unikanie wprowadzenia tego produktu do jadłospisu.
Opóźnianie wprowadzania produktów potencjalnie alergizujących a ryzyko niedożywienia
Jeśli eliminacyjna dieta dziecka będzie nieodpowiednio bilansowana, może się to wiązać z niedostateczną podażą ważnych dla rozwoju składników pokarmowych, witamin i składników mineralnych, co w konsekwencji może prowadzić do niedożywienia.
Warto przy tym zaznaczyć, że ryzyko niedoborów pokarmowych można zmniejszyć omawiając z dietetykiem najważniejsze zasady bilansowania diety lub ustalając jadłospis dla dziecka z alergią na białka mleka krowiego. Jest to przydatne szczególnie, jeśli stwierdzone zostaną dodatkowo także inne alergie pokarmowe.
Konsultację z dietetykiem zaleca się zawsze w przypadku konieczności zastosowania diety eliminacyjnej u dziecka. Natomiast w sytuacji, gdy u malucha obserwuje się nieadekwatne przyrosty masy i/lub długości ciała uznaje się ją za niezbędną.
Zasady rozszerzania diety alergika
W świetle aktualnych zaleceń, przy rozszerzaniu diety malucha z alergią na białka mleka krowiego można wykorzystywać schemat żywienia niemowląt przygotowany z myślą o zdrowych dzieciach. Trzeba jedynie pamiętać o niewłączaniu do jadłospisu mleka krowiego, owczego i koziego, a także zawierających je produktów.
Najważniejsze informacje dotyczące rozszerzania diety dziecka z alergią na białka mleka krowiego podsumowaliśmy w postaci kilku zasad:
- Zacznij rozszerzać dietę dziecka nie wcześniej niż od 17. tygodnia życia (początek 5. miesiąca) i nie później niż w 26. tygodniu życia (początek 7. miesiąca).
- Jeśli masz taką możliwość, kontynuuj karmienie piersią (stosując dietę bezmleczną) w czasie wprowadzania pokarmów potencjalnie alergizujących do diety dziecka.
- Nie opóźniaj włączania do jadłospisu dziecka pokarmów, które nie zawierają mleka krowiego, w tym produktów potencjalnie alergizujących. Możesz je podawać już od pierwszych miesięcy rozszerzania diety.
- Pamiętaj o dostosowaniu konsystencji żywności do możliwości dziecka. Początkowo podawaj produkty w postaci gładkiego puree. Orzechy czy nasiona dokładnie zmiel przed dodaniem do potrawy dla malucha. Jajko przed zmiksowaniem ugotuj do całkowicie ściętej postaci.
- Nową żywność wprowadzaj do diety alergika pojedynczo i w małej ilości (najlepiej nie więcej niż ½ łyżeczki przy pierwszej próbie).
- Nie podawaj jednocześnie dwóch pokarmów, których nie było wcześniej w jadłospisie dziecka. Najlepiej zachować co najmniej 4-dniową przerwę między wprowadzaniem kolejnych nowych produktów z uwagi na możliwość wystąpienia opóźnionej reakcji nadwrażliwości na pokarm.
- O ile nie zauważasz występowania objawów alergii u dziecka w ciągu 3 dni po zjedzeniu pokarmów potencjalnie alergizujących, kontynuuj ich regularne podawanie jako części urozmaiconej diety, najlepiej co najmniej 1-2 razy w tygodniu. Pomaga to w podtrzymaniu tolerancji nowego produktu.
- Jeśli masz wątpliwości co do tolerancji przez malucha wprowadzonego do diety produktu, nie podawaj go ponownie przed zasięgnięciem porady lekarza.
- Pamiętaj, że decyzja o podjęciu próby prowokacji białkami mleka krowiego musi być podjęta w porozumieniu z lekarzem, indywidualnie dla każdego dziecka. Nie testuj nabycia tolerancji przez malucha na własną rękę.
Źródła
- Horovath A., Jarocka-Cyrta E., Nowak-Węgrzyn A. i wsp. (2021) Diagnostyka i leczenie alergii na białka mleka krowiego. Stanowisko Sekcji Alergii na Pokarmy Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria, 18: 342-362, dostęp: https://www.standardy.pl/artykuly/id/1798.
- Szajewska H., Socha P., Horovath A. i wsp. (2021) Zasady Żywienia Zdrowych Niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Przegląd Pediatryczny 50: 1-19, dostęp: https://ptp.edu.pl/dokumenty/4337.pdf.
- Horovath A., Rachtan-Janicka J., Rybak A. i wsp. Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Medycyna Praktyczna, dostęp: https://1000dni.pl/wp-content/uploads/2023/01/poradnik-zywienia-niemowlat-1341.pdf.
- Leone L., Mazzocchi A., Maffeis L. i wsp. (2023) Nutritional management of food allergies: Prevention and treatment, Frontiers in Allergy, 3: 1083669, dostęp: https://www.frontiersin.org/journals/allergy/articles/10.3389/falgy.2022.1083669/full.
- Australian Society of Clinical Immunology and Allergy (2024) How to Introduce Solid Foods to Babies for Allergy Prevention, dostęp: https://www.allergy.org.au/patients/allergy-prevention/ascia-how-to-introduce-solid-foods-to-babies.
- Vandenplas Y., Broekaert I., Domellof M. i wsp. (2024) An ESPGHAN Position Paper on the Diagnosis, Management, and Prevention of Cow’s Milk Allergy, Journal of Pediatric Gastroenterology & Nutrition, 78(2): 386-413, dostęp: https://www.espghan.org/knowledge-center/publications/Gastroenterology/2024-Diagnois-and-Management-of-Cows-Milk-Alergy.
- Hill S.-A., Nurmatov U., DunnGalvin A. (2024) Feeding difficulties in children with food allergies: An EAACI Task Force Report, Pediatric Allergy and Immunology 35(4): e14119, dostęp: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/pai.14119.
- Francis O. L., Wang K. Y., Kim E. H. i wsp. (2020) Common food allergens and cross-reactivity, Journal of Food Allergy, 2(1): 17-21, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11250430/.