Sapka to potoczne określenie trudności w oddychaniu przez nos u noworodka lub niemowlęcia. Nazwa dobrze oddaje charakter głównego objawu, którym jest wydawanie przez dziecko odgłosu „sapania” przy oddychaniu. W przeciwieństwie do kataru, w którym zaburzeniom drożności nosa towarzyszy widoczna wydzielina, sapka to stan, w którym upośledzenie drożności nosa wynika głównie z obrzęku śluzówki nosa.

Sapka u noworodka

Spis treści:

  1. Przyczyny sapki u noworodka
  2. Kiedy sapka u noworodka jest objawem alarmowym?
  3. Postępowanie w przypadku sapki u dziecka

Przyczyny sapki u noworodka

Śluzówka nosa u najmłodszych dzieci jest bardzo delikatna i wrażliwa na podrażnienia mechaniczne oraz na zmiany temperatury i wilgotności powietrza. Ponadto średnica przewodów nosowych u najmłodszych dzieci jest bardzo niewielka i nawet mały obrzęk śluzówki nosa może spowodować znaczące ograniczenie możliwości przepływu powietrza przez nos. Najczęstszą przyczyną sapki są czynniki środowiskowe: zbyt wysoka temperatura i zbyt niska wilgotność powietrza w sypialni dziecka. Obrzęk śluzówki nosa może być też spowodowany błędami w pielęgnacji dziecka. Zbyt intensywne czyszczenie nosa, a zwłaszcza głębokie wsuwanie patyczków czyszczących lub końcówek do usuwania wydzieliny z nosa, może spowodować podrażnienie i obrzęk śluzówki z objawami sapki.

Sapka może być też objawem alergii, ponieważ odczyn alergiczny może powodować reakcję śluzówek nosa.

Przyczyną zaburzeń drożności nosa mogą też być infekcje, które czasami powodują tylko obrzęk śluzówki, bez ewidentnego kataru. Sapka u noworodka jest też opisywana jako jeden z objawów niektórych infekcji wrodzonych (nabytych od mamy w czasie ciąży). Sapka może być też objawem alergii, ponieważ odczyn alergiczny może powodować reakcję śluzówek nosa, ale należy zaznaczyć, że u niemowląt sapka rzadko jest jedynym objawem alergii. Alergiczne podłoże sapki można podejrzewać u dzieci, u których trudności w oddychaniu przez nos współistnieją z objawami skórnymi lub problemami ze strony przewodu pokarmowego, takimi jak kolki czy nasilone ulewania.

Kiedy sapka u noworodka jest objawem alarmowym?

Większość przypadków sapki to choroby łagodne, nie związane z zagrożeniem dla życia dziecka. Niepokojące są wszystkie stany związane z zaburzeniami oddychania:

  • współistniejące bezdechy,

  • incydenty zsinienia,

  • duszność.

Warto szybko zgłaszać lekarzowi przypadki, w których zaburzenia drożności nosa występują w wyraźnym związku czasowym z podaniem konkretnego pokarmu oraz przypadki nietypowe, zwłaszcza współistnienie wielu objawów.

Postępowanie w przypadku sapki u dziecka

Postępowanie domowe ma duże znaczenie u noworodków i niemowląt z sapką. Podstawą jest regularne nawilżanie śluzówek nosa poprzez zakraplanie preparatami wody morskiej lub soli fizjologicznej oraz nawilżanie powietrza w sypialni dziecka. Należy unikać intensywnego mechanicznego czyszczenia nosa, ponieważ podrażnienie śluzówki końcówkami do odsysania wydzieliny może wręcz pogorszyć sytuację. Wysuszeniu śluzówek sprzyja zbyt wysoka temperatura w sypialni dziecka. Wielu rodziców stosuje doraźnie krople do nosa zawierające składniki obkurczające naczynia śluzówek nosa. Preparaty tego typu są wprawdzie zarejestrowane do stosowania nawet u niemowląt i po ich zastosowaniu widoczna jest szybka poprawa drożności nosa, ale należy pamiętać, że powinno to być tylko postępowanie doraźne i krótkotrwałe. Nie należy stosować ich dłużej niż 3-5 dni i najlepiej stosować je jak najrzadziej, np. tylko na noc, aby ułatwić dziecku zaśnięcie i dać komfort oddychania przez nos w czasie snu. Zbyt długie lub zbyt częste stosowanie „obkurczających” kropli do nosa może spowodować dodatkowe wysuszenie śluzówek i tzw. polekowe (suche) zapalenie błony śluzowej nosa.

Lekarz badający dziecko z sapką ocenia drożność nosa i gardła, osłuchuje dziecko oraz ocenia, czy będąca głównym objawem sapka wynika tylko z przyczyn środowiskowych (temperatury i wilgotności powietrza), czy może ma podstawy chorobowe. Jeżeli na podstawie wywiadu i badania dziecka lekarz ma uzasadnione podejrzenie alergii pokarmowej jako przyczyny objawów, może zalecić próbną dietę eliminacyjną z obserwacją objawów. Przy przedłużających się objawach lub wątpliwościach często konieczna jest konsultacja laryngologiczna.