Konieczność zastosowania diety eliminacyjnej u dziecka z alergią na białka mleka krowiego często budzi u rodziców wiele pytań odnośnie zastępowania w posiłkach zawierającej je żywności. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej produktom, które warto wykorzystywać w jadłospisie dziecka na diecie bezmlecznej, by zadbać o odpowiednie spożycie ważnych dla zdrowia i rozwoju składników pokarmowych. 

Spis treści:

  1. Żywność w diecie dzieci z alergią na mleko krowie – na co trzeba zwrócić uwagę?
  2. Mleko mamy i preparaty mlekozastępcze w diecie dziecka z alergią na białka mleka krowiego
  3. Mleko kozie i owcze w diecie bezmlecznej u dziecka
  4. Napoje roślinne w diecie bezmlecznej u dziecka
  5. Źródła wapnia w diecie bezmlecznej u dziecka
  6. Źródła białka w diecie bezmlecznej u dziecka
  7. Alergia na białko mleka krowiego a laktoza
  8. Źródła

Żywność w diecie dzieci z alergią na mleko krowie – na co trzeba zwrócić uwagę?

Podstawą postępowania w alergii na białka mleka krowiego u dziecka jest dieta eliminacyjna wykluczająca wszystkie źródła alergenu. Duże znaczenie w tym procesie ma wiedza, jak można zastępować produkty mleczne, by zapewnić maluchowi sposób żywienia adekwatny do jego potrzeb, wspierający prawidłowy wzrost i rozwój.  

W standardowej diecie nabiał dostarcza przede wszystkim wapnia. Jest to minerał, który bardzo trudno pozyskać w zalecanej ilości i naturalnej postaci z żywności innej niż mleko i produkty mleczne.

Innym składnikiem pokarmowym, o którym warto pomyśleć w kontekście diety bezmlecznej jest białko. Nabiał stanowi jedno z jego ważnych źródeł w diecie dzieci. Istnieje jednak cała gama zwyczajowo spożywanych produktów o podobnej lub wyższej zawartości białka, które pozwalają bez problemu uzupełnić jego ilość w posiłkach. 

Mleko jest źródłem również innych składników pokarmowych w diecie dziecka, ale na dwa wymienione wcześniej zwraca się szczególną uwagę przy planowaniu bezmlecznego jadłospisu. Pozostałe zawarte w nabiale składniki łatwiej jest uzupełniać w naturalny sposób stosując urozmaiconą dietę.

Mleko mamy i preparaty mlekozastępcze w diecie dziecka z alergią na białka mleka krowiego

Zalecanym sposobem żywienia niemowląt z alergią na białka mleka krowiego jest przede wszystkim karmienie piersią. W takim przypadku mamie alergika rekomenduje się przejście na dietę bezmleczną. Pozwala to uniknąć przenikania fragmentów białek mleka krowiego, które mogłyby wywołać reakcję alergiczną, do produkowanego przez nią pokarmu. Jednocześnie mamie zaleca się przyjmowanie suplementów wapnia (1000-1300 mg na dobę) oraz witaminy D (1500-2000 j.m. na dobę). 

Jeśli mama nie karmi piersią, istnieje potrzeba doboru odpowiedniego dla alergików preparatu mlekozastępczego w porozumieniu z lekarzem.  

Najczęściej stosuje się preparaty mlekozastępcze o znacznym stopniu hydrolizy białek (ang. extensively hydrolyzed mild formula oznaczane skrótem eHF). Tego typu specjalistyczne mieszanki najczęściej produkowane są z mleka krowiego, jednak zawarte w nich białka poddaje się procesom hydrolizy (rozkładu) na mniejsze cząsteczki, które nie wywołują reakcji alergicznych.  

U dzieci z ciężkimi postaciami alergii na białka mleka krowiego wprowadza się natomiast preparaty aminokwasowe (ang. Amino acid formula, skrót AAF) dostarczają białko w postaci wolnych aminokwasów.

Mleko kozie i owcze w diecie bezmlecznej u dziecka

Mleka innych zwierząt, w tym kóz i owiec, nie można stosować w alergii na białka mleka krowiego. Zawarte w ich składzie białka są bardzo podobne pod względem budowy do białek mleka krowiego, przez co u wielu osób również powodują wystąpienie objawów. To zjawisko nazywamy alergią krzyżową. Szacuje się, że dotyczy nawet 90% dzieci. Dlatego zaleca się unikanie wprowadzania mleka koziego czy owczego do diety alergika. 

Napoje roślinne w diecie bezmlecznej u dziecka

Napoje roślinne, takie jak napój owsiany, migdałowy czy kokosowy, nie powinny stanowić alternatywy dla spożywania przez dziecko mleka mamy lub odpowiedniego dla alergików preparatu mlekozastępczego w 1. roku życia dziecka. W diecie dziecka z alergią na białko mleka krowiego często rekomenduje się kontynuowanie ich podawania przynajmniej do ukończenia 18.-24. miesiąca życia (o ile wcześniej nie zostanie potwierdzone nabycie tolerancji).  

Mleko mamy oraz preparat mlekozastępczy pozwalają uzupełniać wapń w wystarczającej ilości i w dobrze przyswajalnej postaci. Stanowią także ważne źródło białka i wielu innych składników potrzebnych do rozwoju dziecka. Zastępowanie ich zbyt wcześnie napojami roślinnymi może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem niedoboru składników pokarmowych i niedożywienia, a w przypadku niemowląt w pierwszych miesiącach życia dodatkowo także zaburzeń elektrolitowych. Wstrzymanie się z tym do końcówki 2. roku życia dziecka może przynieść wiele korzyści w kontekście wartości odżywczej diety malucha.  

Należy mieć na uwadze, że stosowanie napoju sojowego, podobnie jak mleka koziego i owczego, może wywoływać alergię krzyżową i powodować wystąpienie objawów u dziecka uczulonego na białka mleka krowiego. Jej ryzyko jest niższe niż w przypadku mleka ssaków, ale warto zdawać sobie sprawę, że reakcja nadwrażliwości po spożyciu soi może wystąpić.  

Ponadto nie zaleca się podawać napoju ryżowego dzieciom przed ukończeniem 5. roku życia z uwagi na możliwe zanieczyszczenia produktu arsenem w dawce szkodliwej dla najmłodszych. 

Źródła wapnia w diecie bezmlecznej u dziecka

U dziecka w pierwszym roku życia mleko mamy i/lub preparat mlekozastępczy dla alergików pokrywają zapotrzebowanie na wapń. W trakcie rozszerzania diety należy zwracać coraz większą uwagę na włączanie do jadłospisu dziecka innej żywności zawierającej ten składnik.  

W poniższej tabeli prezentujemy zawartość wapnia w wybranych produktach stanowiących źródła tego składnika w diecie bezmlecznej. Warto porównać je ze średnim dziennym zapotrzebowaniem na wapń, które wynosi: 

  • 200 mg dla niemowlaka w wieku od 0 do 6 miesięcy, 
  • 260 mg dla niemowlaka w wieku od 7 do 11 miesięcy, 
  • 500 mg dla dziecka w wieku 1-3 lat, 
  • 800 mg dla dziecka w wieku 4-9 lat. 

 

WARZYWA 
Produkt  Zawartość wapnia w 100 g (mg) 
Kapusta biała  67 
Brokuły  48 
Jarmuż  157 
Natka pietruszki  193 
Szpinak  93 
Brukselka  49 
RYBY 
Produkt  Zawartość wapnia w 100 g (mg) 
Morszczuk  41 
Sandacz  49 
NASIONA ROŚLIN STRĄCZKOWYCH 
Produkt  Zawartość wapnia w 100 g (mg) 
Fasola biała (ugotowana)  90 
Soczewica czerwona (ugotowana)  19 
Ciecierzyca (ugotowana)  49 
Tofu  200 
ORZECHY I NASIONA 
Produkt  Zawartość wapnia w 100 g (mg) 
Migdały  239 
Orzechy laskowe  186 
Nasiona słonecznika  131 

Dopóki dziecko z alergią na białka mleka krowiego jest karmione głównie mlekiem mamy lub preparatem mlekozastępczym, nie musimy martwić się pokryciem zapotrzebowania na wapń. Podawanie produktów bogatych w ten składnik np. warzyw tj. brokuł, szpinak, brukselka, orzechów i pestek, ryb ma wtedy na celu zapoznanie się dziecka z ich smakiem, przyzwyczajenie malucha do udziału danych rodzajów żywności w diecie.  

W 2. roku życia warto nadal podawać mleko mamy lub preparat mlekozastępczy (zalecana ilość to około 2 kubki dziennie).

Źródła białka w diecie bezmlecznej u dziecka

Białko jest ważnym (choć rzadko niedoborowym) składnikiem w diecie dziecka. Nabiał stanowi jedno z jego istotnych źródeł. Inne bogate w białko produkty, które warto wykorzystać w posiłkach uzupełniających dziecka z alergią na białka mleka krowiego to: 

  • Mleko mamy lub preparat mlekozastępczy dla alergików – z ich udziałem można przygotować różnorodne posiłki, np. kaszki, 
  • Mięso, 
  • Ryby, 
  • Jaja, 
  • Nasiona roślin strączkowych, 
  • Orzechy i nasiona. 

Alergia na białko mleka krowiego a laktoza

Pojęcia alergii na białko mleka krowiego i nietolerancji laktozy często mylą się rodzicom. Warto zdawać sobie sprawę, że te dwa zjawiska nie są jednoznaczne i rzadko współwystępują.  

Laktoza to cukier zawarty zarówno w mleku mamy, jak i w mleku krowim (oraz większości produkowanych z niego preparatów mlekozastępczych). Dieta bezmleczna u kobiety nie powoduje eliminacji laktozy z diety, ponieważ ta substancja wytwarzana jest przez gruczoł piersiowy.  

Ważne, żeby pamiętać, że nie ma potrzeby rutynowego wykluczania laktozy z diety dzieci z alergią na białka mleka krowiego (i np. stosowania mieszanek bezlaktozowych). Alergicy zazwyczaj bez problemu tolerują ten składnik. Dieta bezlaktozowa wprowadzana bez konkretnych wskazań jest niekorzystna dla zdrowia dziecka, ponieważ zawartość tej substancji w pokarmie ułatwia wchłanianie wapnia. 

Jednocześnie warto pamiętać także, że nabiał bez laktozy nie jest pozbawiony białek mleka krowiego. Tego rodzaju produktów nie można więc podawać alergikom. 

Źródła