Dieta eliminacyjna u dziecka z alergią pokarmową

Spis treści:

1. Dieta eliminacyjna przy leczeniu alergii pokarmowej
2. Na czym polega dieta eliminacyjna?
3. Alergia pokarmowa u niemowlaka - żywienie
4. Dziecko "z grupy ryzyka alergii"
5. Alergia pokarmowa a rozszerzanie diety dziecka
6. Jak zastąpić eliminowany pokarm?

Poprawna i precyzyjna diagnoza oraz szybkie rozpoczęcie leczenia dietą eliminacyjną mają decydujący wpływ na przebieg choroby. W najmłodszym wieku główną przyczyną pokarmowych reakcji alergicznych jest alergia na białka mleka krowiego. Drugim najczęstszym alergenem są białka jaja kurzego.

Podstawową metodą leczenia alergii pokarmowej jest dieta eliminacyjna, która powinna być stosowana na zlecenie lekarza specjalisty. Każda dieta eliminacyjna stwarza ryzyko niedoborów żywieniowych, ważne jest więc, aby produkty, które wycofuje się z jadłospisu zastąpić przez inne, dobrze tolerowane i mające podobną wartość odżywczą.

Przy wieloważnej alergii pokarmowej, wymagającej eliminacji wielu składników diety, wskazane jest, aby dietę eliminacyjną skonsultował profesjonalny dietetyk. Większość dzieci wymagających diety eliminacyjnej zaczyna po pewnym czasie tolerować dany składnik lub pokarm. W typowych alergiach wieku dziecięcego czas leczenia dietą eliminacyjną nie przekracza zwykle okresu 2-3 lat.

Alergia pokarmowa może występować u każdego, bez względu na wiek. Najczęściej dotyczy ona niemowląt oraz małych dzieci

1. Dieta eliminacyjna jest podstawową metodą leczenia alergii pokarmowej. Jest to leczenie, które zwykle można nazwać leczeniem przyczynowym. Większość dzieci z alergią pokarmową stosując dietę eliminacyjną nie wymaga dodatkowych leków, aczkolwiek często konieczne jest przynajmniej czasowe dołączenie leczenia dermatologicznego, leków wziewnych lub wspomagającego stosowania probiotyków i/lub prebiotyków. Poprawnie zbilansowana dieta eliminacyjna powoduje ustąpienie lub przynajmniej znaczne złagodzenie objawów alergii oraz zapewnia dziecku prawidłowy rozwój.

2. Dieta eliminacyjna jako test diagnostyczny. Jeżeli dieta eliminacyjna jest wprowadzana „na próbę” jako test diagnostyczny przy podejrzeniu alergii (najczęściej u niemowląt z podejrzeniem alergii na białka mleka krowiego), zaleca się, aby po uzyskaniu poprawy poddać pacjenta ponownej prowokacji produktem, który był eliminowany. Sekwencja objawów polegająca na poprawie po eliminacji i pogorszeniu po ponownej prowokacji jest zazwyczaj wystarczająca do postawienia rozpoznania alergii pokarmowej bez wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych.

3. Czas leczenia dietą eliminacyjną jest indywidualnie ustalany dla każdego dziecka. Zwykle zaleca się, aby po około 6-9 miesiącach leczenia podjąć pierwszą próbę ponownego wprowadzenia uczulającego produktu celem oceny tolerancji. Nie należy niepotrzebnie przedłużać czasu leczenia dietą eliminacyjną – około 80% dzieci z alergią na białka mleka krowiego nabywa tolerancję na produkty mleczne w ciągu 1-3 lat od rozpoznania choroby i rozpoczęcia właściwego leczenia.

4. Z jadłospisu należy wyeliminować tylko produkty wywołujące u dziecka objawy uczulenia. Ograniczenie spożywania zbyt wielu pokarmów może być przyczyną niedoborów żywieniowych, co może skutkować zaburzeniami rozwoju dziecka. Najczęstszym błędem spotykanym w praktyce jest niepotrzebne dodatkowe eliminowanie z diety glutenu (np. produkty na bazie pszenicy), który stosunkowo rzadko jest prawdziwą przyczyną alergii.

5. Mleko kozie u dziecka z alergią. W przypadku najczęstszej u niemowląt i małych dzieci alergii na białka mleka krowiego poważnym błędem jest stosowanie mleka koziego, którego skład nie odpowiada potrzebom dziecka. Przewlekłe odżywianie niemowlęcia mlekiem kozim grozi poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi! W przeciwieństwie do mleka koziego, współczesne mieszanki eliminacyjne są pod względem składu bardzo dobrze dostosowane do potrzeb rozwijającego się organizmu dziecka i nie należy obawiać się ich stosowania jako produktu mlekozastępczego.

Nawet w trakcie karmienia piersią powinnaś obserwować reakcje swojego dziecka, zdarza się bowiem, że u niemowląt karmionych wyłącznie piersią występują objawy alergii pokarmowej. Jest to spowodowane przenikaniem do mleka mamy karmiącej białek mleka krowiego spożywanych przez mamę. Alergia u dzieci karmionych piersią występuje kilkakrotnie rzadziej w porównaniu do dzieci karmionych sztucznie, ale około 0,5% dzieci karmionych naturalnie wykazuje objawy alergii na mleko krowie spożywane przez ich mamy. Jeżeli zauważysz niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem i opowiedz mu o swoich wątpliwościach – być może będziesz musiała wyeliminować ze swojego jadłospisu niektóre pokarmy. Jeżeli z jakichś powodów karmienie piersią jest niemożliwe, wybieraj mleko modyfikowane dopasowane do potrzeb dziecka i maksymalnie upodobnione do „złotego wzorca”, jakim jest mleko kobiece. Lekarz lub położna wyjaśnią Ci różnice w składzie różnych mieszanek do żywienia dzieci zdrowych i chorych.

Jeżeli mama lub tata dziecka są alergikami albo objawy alergii wystąpiły u starszego rodzeństwa, mówimy że dziecko znajduje się w grupie ryzyka alergii. Najlepszą metodą profilaktyki alergii pokarmowej u dzieci z tej grupy jest jak najdłuższe karmienie naturalne – optymalnie wyłączne karmienie piersią do 6. miesiąca. W przypadku, gdy konieczne jest dokarmianie mieszanką modyfikowaną, lekarz może zalecić stosowanie specjalnego mleka hipoalergicznego (oznaczanego zwykle skrótem HA). W przypadku, gdy konieczne jest dokarmianie mieszanką modyfikowaną, zaleca się konsultację z lekarzem.

Około 5.-6. miesiąca życia dziecka stopniowo wprowadzamy do jego diety nowe pokarmy. Aktualnie zaleca się, aby pierwszym pokarmem uzupełniającym były pojedyncze warzywa, a gdy dziecko zaakceptuje ich smak, po około 2 tygodniach wprowadzamy pojedyncze owoce. Teoretycznie każdy składnik diety może spowodować alergię, ale co najmniej 90% wszystkich przypadków alergii pokarmowej u niemowląt i małych dzieci to alergia na trzy grupy pokarmów: mleko krowie, jaja kurze i różne rodzaje orzechów.

Objawowa alergia na warzywa, owoce, ryby lub pszenicę jest u małych dzieci zjawiskiem relatywnie rzadkim i częściej spotykamy się z niepotrzebnym eliminowaniem tych pokarmów z diety alergika niż z prawdziwą ich nietolerancją. Dzieci obciążone rodzinnie chorobami atopowymi, takimi jak astma, katar sienny czy atopowe zapalenie skóry mogą mieć podwyższone stężenia przeciwciał IgE, w tym specyficznych IgE przeciwko różnym pokarmom. Warto jednak pamiętać, że dodatni wynik specyficznego IgE przeciwko danemu pokarmowi świadczy o tzw. uczuleniu, ale nie zawsze wiąże się z objawami po jego spożyciu i nie zawsze wymaga eliminacji tego pokarmu z diety.

Nie działaj na własną rękę

Jeżeli objawy występujące u dziecka wskazują na alergię, nie czekaj! Udaj się do doświadczonego pediatry lub alergologa. Lekarz podejmie decyzję dotyczącą ewentualnych badań i/lub wprowadzenia diety eliminacyjnej u dziecka. Powinien określić też czas stosowania diety i zasugerować, w jaki sposób zastąpić eliminowany produkt. Jeżeli dieta eliminacyjna będzie trudna do zbilansowania, warto zasięgnąć porady dietetyka.

Nadrzędną zasadą diety eliminacyjnej jest to, by każdy wyeliminowany składnik pokarmowy zastępować innym, dobrze tolerowanym przez dziecko i mającym podobną wartość odżywczą. Pozostałe składniki diety powinny pozostać niezmienione, ponieważ niepotrzebna eliminacja dodatkowych składników nie daje żadnych korzyści, a jedynie zwiększa ryzyko niedoborów żywieniowych. W przypadku konieczności zmiany mleka na specjalistyczną mieszankę mlekozastępczą, eliminacji powinny podlegać uczulające dziecko białka mleka krowiego, a pozostałe składniki preparatu powinny nadal odpowiadać zapotrzebowaniu dziecka i składowi „złotego wzorca” jakim jest mleko matki.

Poznaj objawy alergii na białka mleka krowiego

Zobacz