Alergia na białka mleka krowiego, potocznie choć nieprawidłowo nazywana skazą białkową, wymaga zachowania dużej ostrożności przy wyborze żywności oraz jej przygotowywaniu. Alergeny mogą znajdować się w wielu produktach, których nie podejrzewamy o zawartość składników mleka i kryć się pod nieoczywistymi nazwami. W artykule prezentujemy szczegółowe informacje, które pozwolą uniknąć przypadkowego narażenia na spożycie białek mleka krowiego.

Spis treści:

  1. Alergenne pułapki – na co trzeba uważać przy alergii na białka mleka krowiego?
  2. Białka mleka krowiego ukryte pod innymi nazwami
  3. Białka mleka krowiego w produktach z różnych grup
  4. Zanieczyszczenia żywności białkami mleka krowiego
  5. Alergia na białka mleka krowiego – o czym trzeba pamiętać?

Alergenne pułapki – na co trzeba uważać przy alergii na białka mleka krowiego?

Stwierdzona alergia na białka mleka krowiego (w skrócie ABMK) wiąże się nie tylko z odstawieniem mleka i innych produktów nabiałowych (jogurtów, maślanek, kefirów, serów, śmietany i śmietanki, masła), ale również ich pochodnych. Mleko i jego składniki powszechnie wykorzystuje się w przemyśle spożywczym. Pod różną postacią mogą znajdować się w produktach z wielu grup.

 

Z tego powodu ważne, żeby osoba z alergią na białka mleka krowiego lub – w przypadku alergii rozpoznanej u dziecka – jego rodzice, stosowali zasady ostrożności przy wyborze produktów czy posiłków. Warto przede wszystkim:

  • Poznać nazwy substancji, pod którymi kryją się składniki mleka,
  • Zawsze dokładnie czytać skład produktów spożywczych przed zakupem,
  • Sprawdzać, czy na etykiecie nie ma dopisku świadczącego o możliwości niezamierzonej obecności alergenu w produkcie (wynikającej najczęściej z użycia mleka w zakładzie produkcyjnym) np. „może zawierać mleko” – co istotne szczególnie w przypadku alergii o ciężkiej postaci,
  • Unikać produktów gotowych o nieznanym składzie, np. w punktach gastronomicznych (nawet jeśli na pierwszy rzut oka nie podejrzewamy w nich obecności mleka i jego pochodnych),
  • Zachować szczególne zasady higieny przy przygotowywaniu potraw, jeśli korzystamy w kuchni, w której przygotowywane są także posiłki zawierające mleko.

Białka mleka krowiego ukryte pod innymi nazwami

Na etykiecie produktów alergeny powinny być wyróżnione za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego je od pozostałych składników, np. zapisane pogrubioną czcionką lub wielkimi literami, czy podkreślone – substancje lub produkty powodujące alergie, użyte przy wytworzeniu lub przygotowaniu żywności, muszą być widoczne dla konsumenta. Prawo unijne wymaga, żeby składniki lub substancje powodujące alergie były oznaczane na etykiecie z dokładnym odniesieniem do nazwy substancji alergennej.

 

Alergeny mleczne mogą występować pod różnymi nazwami. Ważne jest zwracanie uwagi na obecność każdego z nich na etykiecie produktów. Na liście składników można spotkać się z poniższymi określeniami składników mleka:

  • kazeina,
  • kazeinian (np. kazeinian wapnia, sodu, potasu, magnezu),
  • laktoglobulina,
  • laktoalbumina,
  • serwatka,
  • laktoferyna.

 

Rodzice dzieci z alergią powinni zwrócić również uwagę na obecność laktozy w produktach spożywczych. Laktoza to cukier, który naturalnie występuje w mleku. Sama w sobie nie jest alergenem, ale pochodzi z mleka i może być nośnikiem jego białek. Należy pamiętać, że laktoza obecna w preparatach mlekozastępczych do postępowania dietetycznego w alergii na białka mleka krowiego jest bezpieczna, ponieważ jest oczyszczona z resztek białek mleka krowiego.

 

Ponadto podczas wyjazdów zagranicznych na etykietach produktów możemy spotkać się z nazwami składników alergennych w języku angielskim, których skojarzenie z mlekiem nie jest oczywiste. Należą do nich m.in.:

  • Calcium caseinate,
  • Potassium caseinate,
  • Magnesium caseinate,
  • Casein,
  • Whey,
  • Lactoalbumin,
  • Lactoglobulin.

 

Zaleca się, by czytać etykiety produktów przy każdym zakupie. Istnieje pewne ryzyko, że skład artykułu zmieni się, a informacja o tym będzie ograniczona tylko do wykazu składników na etykiecie. Pamiętaj też, że zdarzają się sytuacje, gdy określony produkt tej samej firmy kupowany w różnych sklepach lub w opakowaniach o różnych rozmiarach ma nieco inny skład.

Białka mleka krowiego w produktach z różnych grup

Mleko jest składnikiem szeroko wykorzystywanym w przemyśle spożywczym. Alergeny mleczne często znajdują się nie tylko w nabiale, ale też produktach z innych różnorodnych grup. Ważne, by pod kątem zawartości białek mleka krowiego sprawdzać listę składników m.in.:

  • Wypieków, np. ciast, ciast w proszku, ciasteczek, herbatników, niektórych rodzajów sucharów, pierników, niektórych rodzajów chleba, bułek i pieczywa chrupkiego,
  • Gotowych produktów skrobiowych, np. purée ziemniaczanego, purée ziemniaczanego w proszku, knedli, zapiekanek ziemniaczanych, różnego rodzaju klusek i pyz,
  • Mięsa i wyrobów mięsnych, do których białka mleka krowiego mogą być dodawane w celu podwyższenia łącznej zawartości białka, np. salami, parówek, wędlin,
  • Słodyczy, np. czekolad, nugatu, pralinek, cukierków,
  • Deserów i napojów, np. lodów, kremów, budyniów, sufletów, potraw mącznych, galaretek, kakao, napojów mlecznych i mleczno-owocowych,
  • Gotowych zup i sosów, w tym chłodników, sosu beszamelowego, sosów do mięsa, sosów do ryb i sałatek, dodatków do zup np. lanych klusek,
  • Tłuszczów roślinnych, np. margaryn.

Zanieczyszczenia żywności białkami mleka krowiego

Przypadkowe spożycie alergenów pokarmowych może być również spowodowane zanieczyszczeniem żywności przy przygotowywaniu posiłku. Ważne, by – szczególnie przy występowaniu ciężkiej postaci alergii – zachować dużą ostrożność i stosować się do poniższych zasad:

  • Pamiętaj o dokładnym umyciu rąk przed rozpoczęciem przygotowania posiłku oraz po dotknięciu jakiegokolwiek produktu zawierającego mleko,
  • Korzystaj z innego zestawu narzędzi kuchennych (np. noży, garnków) do przygotowywania posiłków z mlekiem i bezmlecznych.

 

Narażenie na przypadkowe spożycie białek mleka krowiego jest również wysokie w przypadku spożywania posiłków w restauracjach, gdzie może dochodzić do niecelowego zanieczyszczenia produktów składnikami mlecznymi. Zdarzają się również przypadki braku świadomości personelu co do produktów mogących zawierać białka mleka krowiego.

Alergia na białka mleka krowiego – o czym trzeba pamiętać?

Alergia na białka mleka krowiego – szczególnie w przypadkach o ciężkiej postaci – wymaga szerokiej wiedzy na temat możliwych źródeł alergenu (w tym tych nieoczywistych). Uważne czytanie etykiet pod kątem zawartości mleka i jego składników o różnych nazwach oraz zachowanie ostrożności przy przygotowywaniu posiłków pomoże uniknąć większości alergennych pułapek.

 

Piśmiennictwo:

1. Vandenplas Y., Brough H. A., Fiocchi A. i wsp. (2021) Current Guidelines and Future Strategies for the Management of Cow Milk Allergy, Journal of Asthma and Allergy, 14: 1243-1256, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8548055/.

2. American Dietic Association (2012) Tips for Managing a Milk Allergy, dostęp: https://www.bidmc.org/-/media/files/beth-israel-org/centers-and-departments/neonatology/managingmilkallergy.pdf.