Próby prowokacji to najważniejszy etap w diagnostyce alergii pokarmowej, jednak, jak pokazuje codzienna praktyka, nie zawsze o nich wiemy i pamiętamy. Obserwowana w ostatnich latach częstość występowania alergii na pokarm oraz zmiana ciężkości objawów tej choroby (częstsze występowanie poważnych objawów alergicznych oraz późniejsze ,,wyrastanie z alergii na pokarm”) powinny skłaniać nas do bliższego zapoznania się z tym zagadnieniem.

próby prowokacji

Spis treści:

  1. Co to jest doustna próba prowokacji?
  2. Kiedy stosuje się testy prowokacji pokarmowej?
  3. Ważne przed próbą prowokacji u alergika!
  4. Test prowokacji pokarmem – uwagi praktyczne
  5. Jakie produkty stosuje się w próbie prowokacji?

Co to jest doustna próba prowokacji?

Doustna próba prowokacji (ang. oral food challenge – OFC) to często jedyna metoda, która pozwala jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć alergię na pokarm. OFC polega na ponownym wprowadzeniu do diety pacjenta białka pokarmowego, które jest podejrzewane o wywoływanie objawów chorobowych i zostało wyeliminowane z jadłospisu na ściśle określony czas.

Kiedy stosuje się testy prowokacji pokarmowej?

Próbę doustnej prowokacji pokarmem stosuje się w dwóch sytuacjach:

1. na etapie diagnostyki alergii pokarmowej – np. w diagnostyce ABMK po okresie diagnostycznej diety bezmlecznej trwającej 2-4 tygodnie (w niektórych przypadkach 6 tygodni)

2. na etapie postępowania dietetycznego w ABMK – po ustaleniu rozpoznania ABMK i zastosowaniu diety bezmlecznej przez okres 6-9 miesięcy (czas stosowania eliminacji ustala lekarz indywidualnie dla każdego dziecka), w celu dokonania oceny, czy pacjent nabył już tolerancję na białka mleka krowiego i może powrócić do diety zawierającej mleko.

Ważne przed próbą prowokacji u alergika!

  • W alergii IgE-zależnej – dziecko z objawami alergii na pokarm z różnych narządów (skóra, drogi oddechowe, przewód pokarmowy, reakcje anafilaktyczne) i z dodatnimi wynikami badań diagnostycznych (skórne testy punktowe lub dodatnie wyniki badań krwi dla specyficznych-IgE)

Lekarz powinien zlecić  wykonanie badań diagnostycznych przed planowaną próbą prowokacji i uzgodnić z rodzicami czas prowokacji, te dzieci nie powinny być prowokowane w domu!

  • W alergii IgE-niezależnej – dziecko z objawami chorobowymi z przewodu pokarmowego i ujemnymi wynikami badań diagnostycznych (ujemne wyniki skórnych testów punktowych, ujemne wyniki badań krwi dla specyficznych IgE)

Z nielicznymi wyjątkami (zespół FPIES) u większości chorych w porozumieniu z lekarzem można zaplanować doustną próbę prowokacyjną w warunkach domowych wg tzw. drabiny mlecznej.

 

Test prowokacji pokarmem – uwagi praktyczne

Próba prowokacji może być przeprowadzona tylko u dziecka zdrowego (bez objawów infekcji i w okresie wyciszenia objawów alergicznych). Jeśli dziecko ząbkuje, planowana jest podróż, zmiana otoczenia, wówczas warto przesunąć termin prowokacji, aby móc prawidłowo ocenić wynik próby.

Etapy prób prowokacji

Po zaleconym przez lekarza okresie eliminacji białek mleka krowiego z diety niemowlęcia zostaje zaplanowana próba ponownego wprowadzenia pokarmu zawierającego mleko krowie – jest to doustna próba prowokacji mlekiem. Próba tolerancji umożliwia monitorowanie stanu zdrowia pacjentów z ABMK oraz ocenę nabywania tolerancji. Pierwszą próbę wykonuje się zazwyczaj po 6-9 miesiącach od włączenia diety bezmlecznej lub około 12. miesiąca życia.

Decyzję dotyczącą czasu i miejsca przeprowadzenia próby prowokacji białkami mleka krowiego podejmuje lekarz (indywidualnie dla każdego dziecka).

Warto przypomnieć, że:

  • celem próby prowokacji jest sprawdzenie, czy mały alergik nabył już tolerancję na białka mleka – mówiąc językiem potocznym: „czy już wyrósł z alergii na białka mleka krowiego?”,
  • dzieci z dodatnim wynikiem próby prowokacji to chorzy, którzy nadal powinni przestrzegać diety bezmlecznej.

W ten sposób jesteśmy w stanie odróżnić alergików z przetrwałą chorobą i uchronić ich przed przypadkowym spożyciem mleka, mogącym spowodować groźną reakcję anafilaktyczną.

  1. Pierwsza próba prowokacji: nawet jeśli pierwsza próba prowokacji jest dodatnia i dieta zostaje przedłużona nie oznacza to, że dieta bezmleczna powinna być kontynuowana bezterminowo.
  2. Kolejna próba prowokacji: jej termin wyznacza lekarz indywidualnie dla każdego dziecka zależnie od przebiegu choroby alergicznej.

Jakie produkty stosuje się w próbie prowokacji?

W przypadku większości reakcji IgE-niezależnych (poza FPIES) eksperci proponują rozpoczęcie rozszerzania diety od systematycznego (2-3 razy w tygodniu) wprowadzania niewielkich ilości białek mleka krowiego poddanego wysokiej obróbce termicznej, tzw. alergenów pieczonych – koncepcja „drabiny mlecznej”.

Drodzy Rodzice!

U dzieci na diecie eliminacyjnej występuje zwiększone ryzyko rozwoju zaburzeń wzrastania czy rozwoju trudności w karmieniu, dlatego lekarz powinien monitorować proces nabywania tolerancji.