Zaparcia stanowią jeden z najczęstszych problemów zdrowotnych wśród dzieci. U niektórych z nich, w szczególności maluchów w pierwszych latach życia, zaburzenia rytmu wypróżnień pojawiają się jako objaw alergii na białka mleka krowiego. W artykule znajdziesz informacje o tym, jakie oznaki mogą świadczyć, że zaparcia związane są z uczuleniem. Podpowiemy także, co zrobić, gdy u dziecka ze stwierdzoną alergią pokarmową występują trudności w wypróżnianiu. 

Spis treści:

  1. Zaparcia u dziecka z alergią na białka mleka krowiego
  2. Przyczyny zaparć u dziecka
  3. Zaparcia u dziecka z alergią na białka mleka krowiego – co robić?
  4. Leczenie zaparć u dziecka z alergią na białka mleka krowiego
  5. Źródła:

Zaparcia u dziecka z alergią na białka mleka krowiego

Zaparcia u dziecka poniżej 4. roku życia możemy zdefiniować jako oddawanie stolca rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Towarzyszy temu potrzeba nasilonego parcia, a wypróżnianie jest bolesne (w przypadku niemowląt rodzice zauważają zwykle, że dziecko staje się niespokojne, marudne, płaczliwe). Ponadto zmienia się wygląd kupki – stolec często jest twardszy, bardziej zbity, a jego objętość może być znacznie większa niż zazwyczaj. Czasami w efekcie zatwardzenia pojawiają się także zmiany skórne w okolicy odbytu. 

 

Jest to powszechny problem, szacuje się, że przewlekle występuje nawet u 10% dzieci. Jeszcze częściej obserwuje się sporadyczne epizody zatwardzenia.  

 

Warto wiedzieć, że zaparcia mogą być jednym z objawów alergii na białka mleka krowiego. Należy przy tym jednak pamiętać, że zaburzenia rytmu wypróżnień mogą mieć także wiele innych przyczyn. 

Przyczyny zaparć u dziecka

Wśród głównych przyczyn zaparć u dziecka można wymienić: 

  • Zmiany w diecie (trudności w wypróżnianiu często pojawiają się m.in. na początku rozszerzania diety niemowlaka),  
  • Niedostateczne spożycie błonnika pokarmowego, 
  • Brak odpowiedniego nawodnienia (u dzieci, których dieta została już rozszerzona o żywność uzupełniającą). 

 

W diagnostyce podłoża zaparć bierze się pod uwagę także możliwość występowania zmian chorobowych powodujących problemy z wypróżnianiem, włączając w to: 

  • Alergię na białka mleka krowiego, 
  • Niedoczynność tarczycy (może mieć postać wrodzoną),  
  • Celiakię,  
  • Mukowiscydozę,  
  • Porfirię,  
  • Chorobę Hirschsprunga (wrodzone zaburzenia unerwienia jelit prowadzące do ich niedrożności), 
  • Nieprawidłowości w anatomicznej budowie jelit i odbytu, 
  • Zaburzenia elektrolitowe – nadmiar wapnia i/lub potasu we krwi.  

 

Alergię na białka mleka krowiego warto rozważyć jako prawdopodobną przyczynę zaparć szczególnie w sytuacji, gdy: 

  • Objawy pojawiły się niedługo po przejściu z karmienia piersią na żywienie mlekiem modyfikowanym lub po rozszerzeniu diety o nabiał u dziecka karmionego wyłącznie piersią, 
  • U dziecka występuje także inne choroby atopowe, przede wszystkim atopowe zapalenie skóry, 
  • Dziecko ma pokrzywkę – bąble przypominające ukąszenia komara, którym może towarzyszyć rumień, zwykle swędzące, 
  • U dziecka występują częste ulewania lub wymioty, 
  • Stwierdza się obciążenie genetyczne występowaniem alergii lub innych chorób atopowych, 
  • Zaparcia są oporne na leczenie. 

 

Warto zaznaczyć, że trudności w wypróżnianiu bardzo rzadko występują jako jedyny objaw alergii na białka mleka krowiego. Jeśli podejrzewasz, że zaparcia u twojego dziecka mogą wynikać z uczulenia na pokarm, zgłoś się z nim do lekarza w celu zaplanowania odpowiedniej diagnostyki. 

 

Jednocześnie zwróć szczególną uwagę na ewentualne występowanie alarmujących objawów towarzyszących zaparciom. Poniższe zmiany powinny skłonić do pilnego zabrania dziecka do lekarza: 

  • Widoczna krew w stolcu, 
  • Wzdęty brzuch, 
  • Zaparcia pojawiające się przed skończeniem przez dziecko 1. miesiąca życia, 
  • Wymioty, 
  • Niechęć do spożywania pokarmów, 
  • Utrata masy ciała lub brak odpowiednich przyrostów, 
  • Nasilone dolegliwości bólowe brzucha lub okolicy odbytu. 

Zaparcia u dziecka z alergią na białka mleka krowiego – co robić?

U dziecka stwierdzono alergię na białka mleka krowiego i po wdrożeniu diety eliminacyjnej nadal występują zaparcia? Wypróbuj opisane poniżej metody. Stosuje się je zarówno w łagodnych przypadkach występujących już trudności w wypróżnianiu, jak i w profilaktyce nawracania problemu zaparć. 

 

Zadbaj o spożycie przez dziecko odpowiedniej ilości płynów  

 

Spożycie wystarczającej ilości płynów jest niezbędne do prawidłowej pracy przewodu pokarmowego i do zapobiegania problemom z wypróżnieniem. Jeśli u dziecka pojawiły się trudności w oddawaniu stolca warto upewnić się, że maluch spożywa wodę w dostatecznej ilości: 

  • W pierwszym półroczu życia mleko mamy lub odpowiedni dla alergików preparat mlekozastępczy dostarcza odpowiedniej ilości płynów. 
  • W drugim półroczu życia zapotrzebowanie wynosi 800-1000 ml dziennie – ta ilość obejmuje mleko i inne podawane płyny, a także wodę obecną w żywności uzupełniającej. 
  • Zapotrzebowanie na płyny dla malucha w wieku od 1 do 3 lat ocenia się na 1250 ml, a w wieku od 4-6 lat na 1600 ml. U dziecka w wieku 7-9 lat wynosi ono 1750 ml. 

 

Warto zwrócić także uwagę na rodzaj podawanych płynów. Najlepszy wybór (poza mlekiem mamy lub jeśli karmienie piersią nie jest możliwe – mieszanką mleczną) stanowi niskozmineralizowana woda. Podawanie słodkich płynów, w tym soków owocowych bez dodatku cukru, nie jest zalecane. Nie powinny się one pojawiać szczególnie w diecie dziecka, które nie ukończyło jeszcze 2. roku życia. 

 

W przypadku maluchów karmionych mieszankami mlecznymi ważnym aspektem jest również upewnienie się, że przy przygotowywaniu mleka proporcje między proszkiem i wodą są zgodne z zaleceniami producenta. Stosowanie zbyt dużej ilość preparatu w stosunku do płynu może przyczyniać się do rozwoju zaparć. 

 

Pamiętaj o błonniku pokarmowym w diecie dziecka 

 

U niemowląt w drugim półroczu życia i starszych dzieci znaczenie w leczeniu i zapobieganiu zaparć ma obecność w diecie błonnika pokarmowego. Z tego powodu warto uwzględniać w ich posiłkach: 

  • Warzywa i owoce, 
  • Nasiona roślin strączkowych,  
  • Kaszki na bazie pełnoziarnistych zbóż, 
  • W przypadku starszych dzieci również inne produkty pełnoziarniste, np. brązowy ryż, kasze gruboziarniste, razowe pieczywo, 
  • Orzechy (niemowlakom w drugim półroczu życia i małym dzieciom można je podawać w postaci zmielonej).  

 

Zwróć uwagę na aktywność i ruch u dziecka 

 

Brak dostatecznego poziomu aktywności fizycznej predysponuje do powstawania problemu z zaparciami.  

 

W przypadku niemowląt zadbaj o częstą zmianę ich pozycji ciała. Możesz także delikatnie masować brzuszek malucha zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Ponadto przed karmieniem układaj go na brzuchu (pamiętaj, żeby zawsze mieć niemowlaka na oku, kiedy przebywa w tej pozycji). 

 

Starsze dzieci zachęcaj do podejmowania codziennej aktywności fizycznej w formie zabawy, a na późniejszym etapie życia np. regularnych zajęć sportowych. 

 

Upewnij się, że w diecie dziecka nie ma ukrytych alergenów 

 

Jeśli u dziecka stwierdzono alergię na białka mleka krowiego, warto rozważyć, czy zaparcia mogą być objawem występującym w efekcie przypadkowego, powtarzającego się kontaktu z alergenem. Jest to szczególnie ważne, jeśli problem nawraca. Zweryfikuj skład podawanych dziecku produktów i upewnij się, że nie ma w nim ukrytych źródeł białek mleka krowiego.  

 

W sytuacji, gdy dopiero podejrzewasz, że alergia na białka mleka krowiego może stanowić przyczynę zaparć u dziecka – skontaktuj się z lekarzem. Nie wprowadzaj diety eliminacyjnej na własną rękę. 

Leczenie zaparć u dziecka z alergią na białka mleka krowiego

Powyższe sposoby postępowania mogą pomóc długoterminowo radzić sobie z zaparciami. Jeśli zauważysz, że problem z wypróżnianiem u dziecka już występuje i po zastosowaniu domowych sposobów nie mija w ciągu doby, może być potrzebne zastosowanie środków farmakologicznych, które ułatwią opróżnianie jelita z zalegającego stolca i przywrócenie regularnego rytmu wypróżnień. Pediatra pomoże dobrać lek i jego dawkę odpowiednią do wieku dziecka. 

 

Warto pamiętać, że nawracające, uporczywe zaparcia zawsze są wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Ważne jest wczesne podjęcie działań w kierunku rozwiązania problemu, ponieważ odczuwanie przez dziecko związanego z zaparciami bólu przy wypróżnianiu może powodować nawykowe wstrzymywanie oddawania stolca – i dalsze nasilanie się zaburzeń.   

 

Pierwszy krok w leczeniu zaparć stanowi rozmiękczenie zalegających mas kałowych i ułatwienie ich wydalenia. Środkiem stosowanym w tym celu są często makrogole podawane doustnie. Czasami (rzadziej) lekarz zaleca zastosowanie czopka doodbytniczego lub wlewki doodbytniczej. Etap opróżniania jelita z zalegającego stolca trwa do kilku dni. 

 

Drugim krokiem jest uzyskanie i podtrzymanie regularnych wypróżnień, odbywających się bez wysiłku i dolegliwości bólowych. Ten proces u dziecka z przewlekłymi zaparciami trwa kilka miesięcy. Lekarz może zalecić kontynuowanie podawania środków farmakologicznych, zmiany w diecie oraz wdrożenie technik związanych ze zdrowym wypróżnianiem (np. zachęcanie do podjęcia próby wypróżniania w czasie 5-10 minut po posiłku, kiedy fizjologicznie jest na to największa szansa, a także stosowanie podnóżka przy toalecie).  

 

Trzeci, ostatni krok to regularna kontrola lekarska, która pozwala ocenić efekty zastosowanych metod terapii zaparć u dziecka i w razie potrzeby je skorygować.  

Źródła: